Plastik sanatlarda desen; genellikle biçimin ve hacmin, renkli ya da renksiz, tonlu ya da tonsuz en yalın çizgi ve lekelerle ifade edilmesidir. Görülen ya da hayal edilen bir nesneyi, bir konuyu, bir kavramı çizgi ve lekeyle anlatmaktır. Desenin ögeleri çizgi, leke, ton değerleri, biçim (form), doku, boşluk (espas), perspektif; ilkeleri de ritim, denge, hareket, yön, derinlik, tekrar, aralık (mesafe) ve zıtlıktır.
Desen, plastik sanatların her alanında geçerli bir eğitim disiplinidir. Desen çizmek her şeyden önce baktığını görmeyi öğretir. Desen çizerken nesneler üzerinde inceleme yapmak, nesneler arasında karşılaştırma yapmak, sezgiyi açığa çıkarmaktadır. Plastik sanatlar içinde desen, bazı sanatçıların temel çalışmasına ön hazırlık olurken, bazı sanatçılar için de, başlı başına sanatsal bir eylem olmuştur. İnsanoğlunun varlığıyla birlikte desen de var olmuştur. İlk insanlar mağara duvarlarına avlayacakları hayvanları betimleyerek ilk desen örneklerini vermiştir. Tarih boyunca da desen; konuların, nesnelerin, duyguların ve düşüncelerin betimlenmesinde kullanılmıştır. Bu anlatım biçimi dönemlere, toplumların kültürel yapısına ve sanatçı kişiliklerine göre farklılıklar göstermektedir.
Rönesans döneminde desen iki önemli görev üstlenmiştir. Bunlardan birincisi, sanatçı adaylarının temel eğitimi için kullanılmasıdır. Usta sanatçılar, usta çırak ilişkisi içinde disiplinli bir desen eğitiminden geçmişlerdir. Desenin ikinci görevi ise, sanatçıların yapıtlarını ortaya koymadan önce ön hazırlıklarını içermektedir. Rönesans´ın ustaları yapıtlarında sağlam kompozisyonlar oluşturabilmek için, desenle ön hazırlık çalışmalarına çok önem vermişlerdir. Bunun yanında gravür ve ağaç baskı çalışmalarında da desene ağırlık verildiği görülmektedir.
15. yüzyıldan günümüze uzanan desen örneklerinde bireysel anlatım öne çıkmaktadır. 20. yüzyıldan itibaren de bazı sanatçılar desenlerinde deformasyonlar ve soyutlamalar uygulamıştır. Desen artık bir resmin sadece ön çalışması olmayıp başlı başına özgün ve özgür bir sanat eylemidir.
Görsel Sanatlar Anasayfa